Солшуморихои томилодӣ / то мелод. Солшумории милодӣ / мелодӣ.
СОЛШУМОРИҲОИ ТОМИЛОДӢ. Оғози солшумории томилодӣ то ҳол аниқ карда нашудааст, лекин охири ин солшуморӣ маълум аст. Он дар охири ҳазорсолаи якуми пеш аз милод ба охир расидааст. Солшумории томилодӣ аз зиёдӣ ба сӯйи камшавӣ сурат мегирад, яъне, аввал соли 1000, баъд соли 999, 998, 997, 996… ва ҳамин тариқ, то соли I пеш аз милод рафта ба охир мерасад. Ҳисоби ҳазорсолаҳои ояндаи томилодӣ ҳам ҳамин тавр сурат мегирад. Ҳазорсолаи охирини солшумории томилодӣ ҳазорсолаи I пеш аз милод мебошад. Баъди ба охир расидани ин ҳазорсола солшумории милодӣ оғоз меёбад.
Яке аз солшумориҳои қадимтарин солшумории зардуштӣ мебошад. Сарчашмаҳои хаттии таърихӣ таъсиси онро ба Зардушт нисбат медиҳанд. Солшумории зардуштиро солшумории авастоӣ низ меноманд.
Ин тақвим дар баъзе ноҳияҳои Осиёи Марказӣ ва Эрон дар нимаи аввали ҳазорсолаи I п.а.м. ҷорӣ гардидааст. Солшумории зардуштӣ ба Суғд, Хоразм, баъзе давлатҳои дигари Шарқ ва Аврупои Ҷанубу Шарқӣ низ роҳ ёфтааст. Онро Ҳахоманишиён дар давлати худ соли 441 п.а.м. ҷорӣ кардаанд. Солшумории зардуштӣ солшумории ягонаи форсизабонҳо набуд. Ғайр аз он, солшумории Форси қадим, суғдӣ, хоразмӣ ва яздигурдӣ низ вуҷуд доштанд.
Солшумории зардуштӣ шамсӣ буда, 1 соли он 365 рӯзро ташкил медод. Ин солшуморӣ 12 моҳ дошт.
Солшумории қамарӣ (моҳтобӣ) аз ҳама қадимтарин ва барои одамони он замон аз ҳама осонтарин буд. Ин солшуморӣ бо вуҷуди он ки дар бисёр мамлакатҳо истифода мешуд, як камбудӣ ҳам дошт, ки он ҳар сол дар як вақт ба итмом намерасид.
Солшумории милодӣ
СОЛШУМОРИҲОИ МИЛОДӢ. Солшумории аслии милодӣ аз пайдоиши дини насронӣ оғоз ёфтааст. Онро имрӯз қариб тамоми ҷаҳон истифода мебарад. Солшумории милодӣ аз соли 1 ҳазорсолаи 1 милодӣ оғоз ёфта, ба сӯйи зиёдшавӣ меравад. Ғайр аз солшумории масеҳӣ, дар ин давра солшумориҳои дигар низ вуҷуд доштанд.
Солшумории григорианӣ дар Аврупо пайдо шудааст. Онро Папаи Рим Григории XIII соли 1582 ҷорӣ кардааст. Дар ин қитъа то ҷоришавии солшумории григорианӣ солшумории юлианӣ маъмул буд, вале ин солшуморӣ оҳиста-оҳиста ҷойи худро ба солшумории григорианӣ дод. Онҳо аз ҳамдигар ҳамагӣ 13 рӯз фарқ доштанд. Дар миёнаҳои асри XX солшумории григорианӣ қариб дар тамоми мамлакатҳои ҷаҳон мавриди истифодаи доимӣ қарор гирифт.
Шоҳи охирини Сосониён Яздигурди III 16 июни соли 632 (ба солшумории ҳиҷрии қамарӣ мутобиқ аст) дар қаламрави давлати Сосониён тақвими худро ҷорӣ намуд, ки онро солшумории яздигурдӣ номидаанд. Соли 651 Эрон ба ҳайати Хилофати араб дохил шуд. Дар баробари дар Эрон ҷорӣ шудани дини ислом дар ин ҷо тақвими ҳиҷрӣ низ ҷорӣ мегардад.
Солшумории ҳиҷрӣ аз рӯзи ҳиҷрати пайғамбари ислом Ҳазрати Муҳаммад (с) аз Макка ба Мадина оғоз меёбад, ки он мутобиқи 16 июли соли 622-и милодист.
Масалан, соли 2004 ба соли 1383 ҳиҷрии шамсӣ баробар аст. Солшумории ҳиҷрӣ шамсӣ (офтобӣ) ва қамарӣ (моҳтобӣ) мешавад. Солшумории шамсии ҳиҷрӣ 365 рӯз ва қамарӣ 10 рӯз аз солшумории шамсии ҳиҷрӣ камтар аст. Ин солшуморӣ асосан дар давлатҳои исломӣ дар истифода аст.
