Масъала. Дар ҳар як қуттӣ 6-тогӣ қалам гузошта шудааст. 8-то ҳамин гуна қуттӣ чандто қалам дорад?
Дар қуттиҳо шумораи баробари қаламҳо гузошта шудаанд. Барои ёфтани шумораи қаламҳои 8 қуттӣ суммаи зеринро ҳисоб мекунем:
8+8+8+8+8+8
Ин сумма ба 48 баробар аст. Пас, 6 қуттӣ якҷоя 48 қалам доштааст.
Умуман, суммаи якчанд ҷамъшавандаи бо ҳам баробарро мухтасар навиштан мумкин аст. Масалан, ба ҷойи суммаи 8+8+8+8+8+8 навшита метавонем: 6•8
Ин ифода ва натиҷаи он 48 ҳосили зарби ададҳои 8 ва 6 ном дорад. Ҳар яке аз ададҳои 8 ва 6, ки бо ҳам зарб мешаванд, зарбшавандаҳо номида мешаванд.
Таъриф. Суммаи n ҷамъшавандаи ҳар кадомаш ба а баробарро ҳосили зарби ададҳои n ва а меноманд.
Зарби адади а бо адади b ин тавр навишта мешавад: а•b. Ададҳои а ва b зарбшавандаҳо ном доранд.
Ҳамин тавр, амали зарби ду ададро ҳамчун ҷамъи такрории яке аз онҳо фаҳмидан мумкин аст. Дар ин маврид шумораи ҷамъшавандаҳо ба адади дуюм баробар аст.
Масалан, 4•5=4+4+4+4+4 ё ки 5•4=5+5+5+5
Адади 1-ро бо адади a зарб задан, маънои a маротиба ҷамъ кардани адади 1-ро дорад. Ин сумма ба а баробар мешавад.
а•1=а.
Адади 0-ро бо адади а зарб задан маънои а маротиба ҷамъ кардани адади 0-ро дорад. Ин сумма ба 0 баробар аст.
а•0=0.
Мисоли 1. Тарафи квадрат 12 см аст. Периметри онро меёбем.
Периметри квадрат ба ҳосили ҷамъи тарафҳояш баробар аст. Ин адад 12+12+12+12=12•4=48 аст.
Ҷавоб: 48 см.
Мисоли 2. Хати шикаста аз 7 қисм иборат аст. Дарозиҳои ҳар як қисм ба 9 см баробар мебошад.
Дарозии хати шикастаро меёбем. Дарозии хати шикаста ба суммаи дарозиҳои қисмҳояш баробар аст. Ин адад 9+9+9+9+9+9+9=7•9=63 аст. Дарозии хати шикаста 63 см аст.
Мисоли 3. Массаи ҳар як саққо 4 кг аст. Массаи 75-то ҳамин гуна саққоро меёбем.
Массаи 75 саққо ба ҳосили зарби ададҳои 4 ва 75 баробар аст. Азбаски 4•75=300 аст, пас массаи 75 саққо ба 300 кг баробар будааст. Ҷавоб: 300 кг.
Мисоли 4. Ҳафта аз 7 рӯз иборат аст. 52 ҳафта чанд рӯзро ташкил медиҳад?
Ин адад ба 7•52=364 баробар аст.
Ҷавоб: 364 рӯзро.
зарб ва таксими ададхои натурали, Зарби ададхои натурали, зарб дар математика бо забони точики.