Хукуки мактабиён ва волидайни онхо
Натиҷаҳои мусбат додани тарбияи ҳуқуқ дар раванди яклухти педагогӣ аз чуқур фаҳмонидани ҳуқуқҳои адолатхоҳонаи давлати соҳибистиқлол иборат аст, ки онҳо дар Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи маориф» 27 декабри 1993 баъди муҳокимаи умумхалқӣ зикр ёфтаанд:
- Ба шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар қаламрави он, сарфи назар аз аслу насаб, ҷинсият, забон, мансубияти нажодию миллӣ, вазъи иҷтимоию махсусиятҳои касбу кор, ҷои истиқомат, эътиқод, масҳаб ва муносибат ба дин хуқуқи таҳсил кафолат дода мешавад.
- Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ба интихоби муассисаи таълимӣ ва шакли таҳсил (рӯзона, шабона, ғоибона, экстернат ва ғайра) ҳуқуқ доранд.
- Бо мақсади амалӣ намудани ҳуқуқи таҳсил давлат хароҷоти таълими шаҳрвандонеро, ки ба ёрӣ ва ҳимояи иҷтимоӣ ниёз доранд, дар муддати таҳсил қисман ё пурра ба зиммаи хеш мегирад, иқдомати хайрияро нисбати онҳо дастгирӣ менамояд.
- Давлат шахсони дорои қобилияти фавқулоддаро даргирӣ мекунад, ба онҳо аз ҷиҳати иҷтимоӣ ёрӣ мерасонад, барояшон идрорҳои махсус муқаррар менамояд, онҳоро барои таҳсил ба хориҷа мефиристад.
- Шаҳрвандони хориҷӣ дар муассисаҳои талимии Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқи шартномаву мувофиқатномаҳои байнидавлатӣ ва хориҷиёни муқими ҷумҳурӣ бошанд, дар асоси муқаррароти умумӣ таҳсил менамоянд.
- Хатмкунандагони муассисаҳои таълимии давлатӣ ва ғайридавлатӣ барои идомаи таҳсил дар зинаҳои болоии таълим ҳуқуқи баробар доранд[1].
Ҳамчунин Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шаҳрвандон интихоби озодонаи забони таълимиро кафолат дода, ба забони давлатӣ ва дар маҳалҳои сукунати сарҷамъи шаҳрвандонӣ миллатҳои дигар ба забони модариашон гирифтани маълумоти миёнаи умумиро таъмин менамояд.
Хонандагон ва тарбиягирандагон дар ҳамаи муассисаҳои таълимӣ чунин ҳуқуқҳо доранд:
а) касб, шакл ва мӯҳлати таҳсил, барномаҳои инфиродии машғулияти беруназсинфиро интихоб кунанд;
б) аз базаҳои таълиму истеҳсолӣ, илмӣ фарҳангию варзишӣ, маишӣ, беҳдоштӣ ба таври ройгон ва ё имтиёзнок истифода намоянд;
в) барои гирифтани маълумот дар тамоми соҳаҳои дониш роҳ дода шаванд;
г) дар иттиҳодияҳои худфаъолиятӣ, дар фаъолияти татқиқоти илмӣ, татқиқотию конструкторӣ ва дигар намудҳои фаъолияти илмӣ, дар конференсияҳо, олимпиадҳо ва озмунҳо иштирок намоянд, барои таҳсил, таҷрибаомӯзӣ ба дигар муассисаҳои таълимӣ, аз ҷумла ба хориҷа рохҳат гиранд;
д) таъсилро дар муассисаҳои таълиму тарбия бо сабабҳои асоснок қатъ гардонанд, таъсилро мувофиқи касбу ихтисоси гирифтаашон идома диҳанд;
е) аз амали маъмурият, коркунони педагогӣ ва дигар коркунон, ки ҳуқуқ ё шаъну шараф, қадру қиматашонро паст мезананд, худро ҳимоя кунанд;
ж) бо идрор, мададпулӣ, хобгоҳу интернатҳо, ёрии тиббӣ ва солимгардонӣ дар муассисаҳои таълиму тарбия, имтиёзҳо ё хӯроки бепулу рафтуо дар нақлиёт ва дигар намудҳои ёрии моддӣ мутобиқи муқаррар кардаи давлат таъмин бошанд[2].
Хонандагон ва тарбиягирандагон ҳуқуқ ва имтиёзҳои давлатро ба инобат гирифта, донишҳоро бояду шояд чуқур аз худ намоянд, малакаи амалӣ, маҳорати касбӣ, баланд бардоштани сатҳи умумифарҳангиро таъмин кунанд. Ба қоидаҳои тартиботи дохилии муассисаҳои таълимию тарбиявӣ, меъёрҳои одобу ахлоқ ва этикаи хобгоҳҳои умумӣ риоя намоянд.
Мавзӯи пурра >> Тарбияи ҳуқуқӣ ва вазифаҳои он
